نشریه پژوهش های گردشگری و توسعه پایدار
سال سوم شماره 4 (پیاپی 12، زمستان 1399)

امروزه در بسیاری از کشورها، گردشگری نیروی اصلی پیشبرد و رشد اقتصادی به شمار میرود. به طوریکه، کشورهای پیشرو در این صنعت، ساالنه سهم عمدهای از درآمدهای ناشی از ورود گردشگران را به خود اختصاص میدهند. ازاینرو استفاده حداکثری از قابلیتهای توسعه گردشگری بهویژه هتلها، در اولویت بسیاری از مدیران و برنامه ریزان قرار دارد. بر این اساس، در مقاله حاضر به بررسی نقش بازاریابی شبکه ای در توسعه اقتصاد گردشگری ایران به ویژه هتلهای جزیره کیش پرداخته شد. جامعه آماری تحقیق شامل 123 نفر از مدیران و مالکان هتلهای جزیره کیش است که به روش نمونه گیری تصادفی ساده و از طریق فرمول کوکران تعداد 93 نمونه از میان آنها انتخاب گردید. در ادامه، برای تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها از شاخصهای آمار توصیفی و سپس با استفاده از تحلیل رگرسیون ساده به آزمون فرضیه های مطرحشده پرداخته شد. یافته ها نشان داد، کیفیت اطلاعات وبسایت، کیفیت سیستم وبسایت، کیفیت خدمات (محصولات)، انگیزش و ویژگی خدمات (محصولات) در سطح اطمینان 99 درصد اثر معناداری بر توسعه اقتصاد هتلهای جزیره کیش دارد.

مسلمانان طی قرون و اعصار، به مناطق گوناگون زمین سفرهای زیادی داشته و به نگاشتن گزارشهایی درباره این سفرها اقدام کرده اند. وجود کتب بیشمار در زمینه های تاریخ، جغرافی، ادیان، آداب و رسوم و نیز سفرنامه ها موید این گفته است. اسباب و علل گوناگون همچون مهاجرت، دانش اندوزی، تجارت و کسب درآمد، حج و زیارت، شناخت شهرها و کشورها، ماجراجویی، مساحی و دریافت خراج و جمعآوری جزیه و مالیات، تبلیغ دین و بالاخره ماموریتها و مراودات سیاسی این سفرها را باعث شده است. از نتایج این سفرها میتوان به رشد اقتصادی، علمی، اخالقی و ایجاد نشاط و رفع خستگی روحی مسافران اشاره کنیم. هدف نویسندگان در نگارش این مقاله برآن است که با روش توصیفی- تحلیلی، به بازکاوی جایگاه سیاحت و گردشگری در دین مقدس اسلام پرداخته و از سوی دیگر با توجه به دستورات دین مقدس اسلام یعنی سخن حضرت باری و سیره معصومان (ع)، آداب و فواید آن را تبیین کنند. با توجه به آموزه های قرآنکریم و احادیث منقول از پیشوایان معصوم (ع) به نظر میرسد که سیاحت و گردشگری بهمثابه سفرهای زیارتی، جایگاه ویژه و ارزشمندی در دین اسلام دارد.

امروزه تمایل مردم به استفاده از منابع طبیعی مانند گیاهان دارویی برای درمان مشکلات جسمی و روانی سبب افزایش توجه به گردشگری درمانی شده است که در حال حاضر از رو به رشدترین بخشهای صنعت گردشگری است. گردشگری گیاهان دارویی با تاکید بر طب سنتی یکی از شاخه های گردشگری درمانی است. هم پیوند کردن گردشگری و علوم گیاهان دارویی، میتواند استراتژی باشد برای احیا و حفظ طب سنتی که یکی از مولفه های ناملموس فرهنگی ایران است. در این تحقیق مجموعه ای از گیاهان دارویی استان چهارمحال و بختیاری از مطالعات گذشته جمع آوری شد و نتایج نشان داد که در مراتع این استان تعداد زیادی از گیاهان دارویی به شکل خودرو رشد می کنند. این استان علاوه بر طبیعت زیبا، با توجه به تعداد نسبتا فراوان گیاه دارویی، و فرهنگ استفاده از آنها و روش های سنتی که در بین جوامع محلی این استان مرسوم است، دارای استعداد مناسبی در جهت جذب گردشگر میباشد. علاوه بر این با توسعه این شاخه از گردشگری در استان چهارمحال و بختیاری روحیه کارآفرینی در بین جوانان افزایش یافته، که به تبع آن شاهد توسعه اقتصادی و کاهش مهاجرت از روستاها به شهرها خواهیم بود.

امروزه بخش قابل توجهی از منابع زیست محیطی از سوی گردشگران و به واسطه عدم آگاهی آنها از رفتارهای آسیب رسان به محیط، متاثر می شود؛ از این رو، نشان زده ای زیست محیطی مربوط به رفتار گردشکران باید بیش از پیش کنترل شود. هدف از این پژوهش تعیین فاکتورهای موثر بر پیشگیری از بروز رفتارهای نامناسب و تاثیرگذار بر منطقه میزبان مورد بازدید است، تا بدین واسطه با ارایه مدلهای طراحی رفتاری و مولفه های پایداری، گردشگری پایدار شکل گیرد. در این پژوهش توصیفی- تحلیلی، بخشی از داده ها از طریق پرسشگری و استفاده از پرسشنامه لیکرت پنج مقیاسه، جمع آوری شد. در این بررسی 81 پرسشنامه برخط که ار سوی طراحان صنعتی و معماران به عنوان نمونه های داوطلب تکمیل گردید به کمک نرم افزار SPSSWin21 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داده که بین تغییرات رفتاری توریست و کاهش پسماند و حفظ محیط زیست ارتباط معناداری وجود دارد. این بررسی نشان داده که آموزش به توریست، کاهش خسارات زیست محیطی را به همراه دارد. آنالیز نتایج حاکی از این بوده که بهبود طراحی المانهای محیط مورد بازدید تاثیرات مثبتی بر تغییر رفتار گردشگران خواهد داشت. اهمیت تطابق شایسته، بین فعالیت گردشگران و فرهنگ بومی منطقه مورد بازدید، از دیگر نتایج حاصل شده از این بررسی محسوب میشود. هر چند که بین یکسان بودن امکانات در اختیار توریست با ساکنان محلی ارتباط معناداری وجود ندارد اما اعمال جریمه های برنامهریزی شده، به کاهش تخریب های زیست محیطی ناشی از فعالیت گردشگران منجر میشود. باستناد یافته ها و با توجه به لزوم فراهم سازی بستری مناسب برای دستیابی به گردشگری پایدار، طراحی رفتار و کاربست اصول طراحی محیط، محصول و خدمات که از تخصصهای طراحان صنعتی و معماران محسوب میشود، ضرورت خواهد داشت.

وفاداری مشتری یکی از اهداف اصلی همه کسب و کارها محسوب می شود. با توجه به اهمیت گردشگری و پتانسیل کشور ایران، الزم است تا نگاه ژرف و علمی به فعالیت های گردشگری در داخل کشور صورت گیرد. همزمان با افزایش سفرها از یک سو و کسب و کارها در گردشگری، به ویژه هتل ها، از سوی دیگر، مطالعاتی در حوزه های مختلف از جمله وفاداری به هتل انجام گرفته است. پژوهش حاضر، به شیوه فراتحلیل مقالات ارایه شده در داخل کشور با موضوع وفاداری گردشگران به هتل های ایران را ارزیابی و بررسی نموده است. رویکرد این پژوهش کیفی بوده و پس از تحلیل و بررسی مقالات، یک ارزیابی کلی و طبقه بندی شده از عوامل موثر بر وفاداری گردشگران به هتل های ایران ارایه شده است. عناصر کیفیت خدمات، کیفیت رابطه با مشتری، خدمات مکمل، رفتار شهروندی سازمانی و مدیریت تجربه مشتری به عنوان متغیرهای موثر بر وفاداری به هتل در گردشگری به دست آمده اند.

ین بررسی با هدف بحث در مورد مفاهیم و نظریه های روانشناسی شناختی در پژوهش های گردشگری و همینطور زمینه های اصلی برای پژوهش های آینده صورت پذیرفته است. هدف این مقاله نشان دادن سودمندی روانشناسی شناختی برای درک این مسئله است که چرا گردشگران و به ویژه مسافران خوشگذران، رفتارهایی را از خود نشان میدهند که از محیط پیرامون خود الگو گرفته اند. این مقاله بر مبنای رویکرد مطالعه و بررسی 165 مقاله در حوزه روانشناسی شناختی و ادبیات راجع به سفرهای لذت گرایانه مرتبط با آگاهی، ذهن آگاهی، تچان، گذشته نگری، آیندهنگری، توجه، طرحواره و حافظه، احساسات، هیجانات و عواطف طراحی شده است. یافته ها نشان می دهد که تحقیقات مورد بحث بیشتر به جای تمرکز بر رویکرد شناختی در مطالعه سفر لذتجویانه، از یک نگاه صرفا رفتارگرایانه استفاده کرده اند. روانشناسی شناختی میتواند به درک هر چه بهتر فرایندهای ذهنی که موجب یکپارچگی درک محرک ها با رفتار هستند به خصوص در گردشگری و مطالعات تجارب سفر کمک نماید. به طور کلی، استفاده از رویکرد شناختی باعث می شود تا درک بیشتری از رفتار گردشگران فراهم گردد و به مدیران برای درک اثربخشی تبلیغات مقصد و نیز درک رضایت و طراحی تجربه گردشگران کمک می کند.

نظیر سایر کسب و کارها فناوری اطلاعات و ارتباطات تغییر از گردشگری سنتی به هوشمند را ضروری ساخته است. مبتنی بر مبانی نظری پژوهش تحول دیجیتال و شهر هوشمند عوامل اثرگذار بر گردشگری هوشمند فرض شدند. جامعه آماری پژوهش گردشگران مجتمع های گردشگری و هتل ها لحاظ شد. تعداد حجم نمونه 120 به دست آمد. جهت تحلیل داده ها از تکنیک معادلات ساختاری استفاده شد. یافته های پژوهش حاکی از مطلوب بودن عامل تحول دیجیتال و درسطح متوسط قرار داشتن عامل شهر هوشمند و گردشگری هوشمند است. شاخص RMSEA با جذر برآورد واریانس خطای تقریبی برابر با 0/079 و مقادیر سایر شاخصها و مقایسه آن با دامنه قابل قبول مبین تایید مدل است. نتایج مفروضه تحول دیجیتال ضرورت توسعه گردشگری هوشمند، مبین رد این فرضیه است. نتایج فرضیه ایجاد شهر هوشمند ضرورت توسعه گردشگری هوشمند و رابطه تحول دیجیتال و شهر هوشمند حاکی از تایید این فرضیات است.